Dành tặng cho những người cha: Hãy yêu thương con thật nhiều!

Cuối tuần trước, ta vừa trải qua Ngày của Cha (Father's Day), ngày tri ân những người đàn ông đã cùng dắt tay con qua bao nhiêu giông gió. Tuy đã muộn, IEG Foundation vẫn muốn gửi bài viết này về ảnh hưởng của tình yêu thương của các bố đối với con trẻ sau này.

-----

Một nghiên cứu mới cho thấy rằng tình cảm từ bố có thể giúp trẻ hài lòng hơn với cuộc sống và chấp nhận bản thân khi trưởng thành.

Đối với nhiều người cha, đại dịch coronavirus khiến cho công việc và cuộc sống gia đình bỗng chốc quấn chặt lấy nhau. Khi dịch bệnh bùng phát, nhiều gia đình bỗng chốc vừa biến thành công ty (khi bố mẹ làm việc trực tuyến), lại vừa trở thành trường học (khi con cái học trực tuyến). Điều này khiến cho nhiều ông bố nghiễm nhiên dành nhiều thời gian hơn cho con cái của họ trong năm nay so với những năm trước.

Điều đó có thể có tác động gì đến trẻ em hiện tại và trong tương lai? Còn quá sớm để ta có thể phân định rạch ròi những tác động này, đặc biệt là khi số lượng cũng như chất lượng nghiên cứu về người cha còn thua xa so với nghiên cứu về ảnh hưởng của người mẹ. Tuy vậy, qua quá trình quan sát, ta có thể đưa ra một vài nhận định về cách các ông bố có thể ảnh hưởng đến hạnh phúc của con cái.

Về tình cảm và lòng tự tôn

Một nghiên cứu gần đây của Riley Marshall tại Đại học Nam Illinois và các đồng nghiệp của cô ấy cho thấy rằng những người cha đóng một vai trò độc đáo trong việc nuôi dưỡng sự tự tin tích cực (self-regard) của con cái họ khi trưởng thành. Họ đã nghiên cứu hơn 600 cặp sinh đôi trưởng thành ở Hoa Kỳ - khoảng một nửa là cùng trứng và một nửa là khác trứng. Các cặp song sinh gần như đều là người da trắng (92%) và có độ tuổi từ 20 đến 73.

Các nhà nghiên cứu đã phỏng vấn họ qua điện thoại về những kỷ niệm của họ khi được cả cha và mẹ nuôi dưỡng. Từ đó, họ khám phá mức độ mà từng cặp cha mẹ dành cho con tình yêu và tình cảm, hay độ nhất quán về các quy tắc, hoặc sự hào phóng của ho đối với người ngoài gia đình.

Các nhà nghiên cứu cũng đo lường lòng tự trọng của cặp song sinh khi trưởng thành với các câu hỏi về sự chấp nhận bản thân, sự tự tin và sự hài lòng trong cuộc sống của họ.

Ví dụ, các nhà nghiên cứu đã hỏi xem liệu họ có đồng ý với những mục như "Tôi thích hầu hết các phần trong tính cách của mình" và "Khi tôi nhìn lại câu chuyện của cuộc đời mình, tôi hài lòng với cách mọi thứ diễn ra cho đến nay."

Bởi vì họ đã nghiên cứu những cặp song sinh cùng trứng có chung gen, các nhà nghiên cứu có thể xác định liệu sự khác biệt về môi trường trong việc nuôi dạy con cái có thể đóng vai trò trong lòng tự trọng của trẻ không khi loại trừ các yếu tố di truyền.

Họ phát hiện rằng tình cảm của cha mẹ có ảnh hưởng tới lòng tự tôn của các con sau này, trong khi sự kỉ luật hay lòng rộng lượng với người ngoài thì không. Nhưng điều đặc biệt chính là tình cảm của những người cha.

Những cặp song sinh cùng trứng nhận được nhiều tình cảm của cha hơn có lòng tự tôn cao hơn các cặp không nhận được nhiều tình cảm từ cha.

Ngạc nhiên thay, điều này không đúng với những người mẹ.

Các nhà nghiên cứu giải thích: “Các bà mẹ thường thực hiện các biện pháp chăm sóc thích hợp cho tất cả trẻ em. Ngay cả khi những đứa trẻ đã trải qua, hoặc có ký ức trải qua những mức độ tình cảm mẫu tử khác nhau, chúng vẫn có thể cảm thấy rằng mình được chăm sóc một cách thích hợp, và do đó, sự khác biệt về tình cảm nhiều hay ít có thể không dẫn đến sự khác biệt về sự tự tôn của các cặp song sinh cùng trứng.”

Mặt khác, Marshall và các đồng nghiệp của cô ấy cho rằng người cha đôi khi có thể có những tương tác thể hiện sự quan tâm khác nhau với con cái — như khi họ chơi cùng con nhiều hơn so với chăm sóc. Do đó, tình cảm của người cha có ảnh hưởng đến thái độ của con cái về giá trị bản thân.

Tương tự, một nghiên cứu năm 2011 của Natasha Cabrera tại Đại học Maryland và các đồng nghiệp của cô với hơn 500 trẻ em từ các gia đình có thu nhập thấp và đa dạng về sắc tộc trên khắp Hoa Kỳ cho thấy rằng mối quan hệ cha con lúc nhỏ rất quan trọng đối với sức khỏe xã hội và tình cảm của trẻ.

Những đứa trẻ cảm thấy cha chúng thích và hiểu chúng có xu hướng có nhiều tình bạn tích cực hơn và ít gặp vấn đề về hành vi hơn những đứa trẻ không nhận được tình cảm từ cha.

Vui chơi cùng con

Tình cảm có thể được bộc lộ theo nhiều cách, chẳng hạn như việc vui chơi. Một đánh giá năm 2020 của Annabel Amodia-Bidakowska tại Đại học Cambridge và các đồng nghiệp của cô đã tóm tắt kết quả của gần 80 nghiên cứu (chủ yếu từ Hoa Kỳ, Châu Âu và Canada) về tác động của việc chơi đùa của người cha đối với trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi.

Họ phát hiện ra rằng các ông bố dành nhiều thời gian để chơi đùa thể chất với con cái, gồm những hành động chạm và cử động như cù lét, đuổi bắt và các hoạt động “thô bạo” hơn như nhào lộn và đấu vật. Họ cũng phát hiện ra rằng những đứa trẻ trải qua các hoạt động vui chơi thể chất, chơi đồ chơi và chơi tích cực (như việc chạy nhảy bên ngoài và chơi cùng quả bóng) giữa cha và con nhiều hơn có xu hướng tự điều chỉnh tốt hơn và có sức khỏe xã hội và tình cảm tốt hơn.

Những nghiên cứu cũng cảnh báo rằng: Những đứa trẻ bị bố điều khiển nhiều hơn trong khi chơi — lo lắng hoặc kiểm soát quá độ — có xu hướng kém về mặt tự điều chỉnh.

Điều này cho thấy rằng hoạt động vui chơi ấm áp vui vẻ, và cho trẻ làm chủ có thể có tác động tích cực đến sự phát triển của trẻ.

Khác biệt trong văn hóa về tình cảm của cha

Nghiên cứu khác của Charissa Cheah tại Đại học Maryland và các đồng nghiệp của cô cho thấy rằng có sự khác biệt trong cách cha mẹ thể hiện tình yêu thương giữa các nền văn hóa.

Ví dụ:

Trong những nền văn hóa nhấn mạnh sự phụ thuộc lẫn nhau (interdependence), cha mẹ thường chú ý và đáp ứng nhu cầu của trẻ trong những thói quen hàng ngày, chẳng hạn như việc chuẩn bị bữa ăn yêu thích của chúng.

Ở những nước có văn hóa coi trọng việc thể hiện cảm xúc bằng hành động, cha mẹ thường thể hiện tình cảm với con bằng những cái ôm, nụ hôn, hoặc bằng lời nói “Bố/mẹ yêu con nhiều lắm”. Điều này có thể ít xảy ra đối với các bậc cha mẹ ở nền văn hóa coi trọng việc kiềm chế cảm xúc.

Vì vậy, tình yêu của người cha có thể có nhiều hình thức, tùy thuộc vào văn hóa và hoàn cảnh. Điều quan trọng là các bố hãy tìm con đường dẫn đến tình cảm, như vui đùa đấu vật, nấu bữa trưa cho con, hoặc chỉ đơn giản là hành động đắp chăn ấm cho con khi con lỡ đạp ra buổi đêm.